Diyaliz İçin Fistül Ameliyatı

Böbrek yetmezliğinde kanım temizlenmesi için bir diyaliz uygulamasına başvurulmaktadır. Diyaliz makinesine bağlanılabilmesi için ise, yüzeysel damarlara uygulanan işlemlere fistül ameliyatları denilmektedir. Kural olarak, arter ve yüzeyel toplar damar arasında bir bağlantı kurulur, toplardamardan geçen kan miktarı artar ve diyaliz sırasında bu damara iki iğne sokularak hasta diyalize bağlanır. . AV fistül adı verilen bu yapı, genellikle kolda bulunmaktadır, fakat aynı zamanda bacak veya boyunda da bulunabilmektedir.

Kısa bir süre için diyaliz gerektiğinde, genellikle büyük damarlardan birinde bir kateter yerleştirilerek diyaliz sağlanmaktadır. Ancak, uzun süreli diyaliz gerekirse, en doğru yol AV fistül üzerinde bir işlem gerçekleştirmektir.

[quick-content]

Fistül Ameliyatı Ne Zaman Gereklidir?

Böbrek yetmezliği varsa ve kişinin düzenli diyaliz geçirmesi gerekiyorsa, fistül ameliyatı gereklidir. Ameliyat öncesi fistül için planlanan damarların Doppler ultrasonu ameliyatta başarı şansını arttırmaktadır. Boyun veya köprücük kemikleri altına yerleştirilmiş uzun kateterli hastalarda anjiyografi veya bilgisayarlı tomografi anjiyografi gerekli olabilmektedir, çünkü bu bölgede damar tıkanması olabilir ve bu fistül cerrahisinin başarısını etkilemektedir.

Fistül ameliyatı genellikle lokal anestezi altında uygulanmaktadır. Çoğu durumda, hastanın çalışmadığı kol üzerinde fistül yapılmaktadır (örneğin, sağlak olanlarasol el veya solak olanlarda sağ el). Deri kesisi ile bir atardamar ve yakınındaki bir yüzeysel toplardamar bulunur.. Yüzeyel toplardamar  atardamarlara dikilmekte ve atardamar kanının önemli bir kısmı bu yeni damara aktarılmaktadır.

Birkaç hafta sonra, damar yeterince genişler ve diyaliz makinesinde yeterli diyaliz sağlamak için yeterince yüksek bir akış hızına ulaşmaktadır. Olgunlaşma süreci olarak adlandırılan bu süreden sonra oluşan fistül bazen yıllarca sorunsuzca kullanılabilmektedir.

Bazen damarlar yeterli çapa sahip olmayabilmektedir. Bu durumda, birçok farklı fistül ameliyat türü vardır. Bu gibi durumlarda, hastanın diğer kolu ve üst koldaki damarlar fistül cerrahisi için kullanılmaktadır. Diğer bir yöntem, bir atardamar ile bir toplardamar arasına yapay bir damar yerleştirmektir. Enfeksiyon ve tıkanma daha olasıdır. Bu nedenle, mümkün olduğunda fistülü açarken hastanın kendi damarlarını kullanmaya çalışılmalıdır. 

Ameliyat Sonrası

Ameliyattan sonra hasta elini hafifçe kaldırmalı, sıkı çalışmak için kullanmamalı ve en az iki gün boyunca ameliyat yerini yıkamamalıdır. İlk ağrı, ağrı kesiciler tarafından giderilmektedir. Elin şişmesi durumunda, kızarıklık veya ateş varsa doktora başvurulmalıdır. Bir fistül oluştuğunda, fistül damarında sürekli cep telefonu titreşimi gibi hafif bir  titreşim hissedilmektedir. Bu fistülün açık olduğunu göstermektedir.

Muhtemel Yan Etkiler (Komplikasyonlar)

Hastaların yaklaşık dörtte birinde fistülde tıkanma oluşur. Müdahale ilk bir veya iki gün içinde gerçekleştirilirse, fistül tıkanması açılabilir ve tekrar kullanılabilmektedir. Eğer engel kaldırılmadıysa, başka bir yerden yeni bir fistül açılmalıdır. Diğer bir komplikasyon enfeksiyondur. Özellikle yapay bir damar kullanıldığında fistülde kızarıklık, ağrı, şişme ve ateş görülür. Bu acil bir durumdur ve doktora gösterilmesi gerekmektedir.

Bazen bir fistül, kolda ele giden kan akışını çalabilir ve elde dolaşım zorluğu gelişebilmektedir. Bu durumda fistül kapatılmalı veya kan dolaşımı bazı özel yöntemlerle sağlanmalıdır. Ek olarak, fistül damarı genişler ve şişer (anevrizma), belli bir çapa ulaşır ve şikayete neden olmaktadır.

Fistül Cerrahisinin Önemi

Ameliyathanede lokal anestezi altında fistül cerrahisi uygulanmaktadır. Lokal anestezi altında yapılan operasyonlar genellikle ağrısızdır. İşlem, el bileğinde veya dirsekte bir damarın bir başka damar ile birleştirilmesiyle gerçekleştirilmektedir. Böylece, arterdeki kan akışı 15-30 kat artar ve kanın çoğu doğrudan damardan geçmektedir. Ameliyat süresi  yarım saatten 3 saate kadar değişebilmektedir.

Hastalar fistül ameliyatından sonra yaklaşık 2-3 saat izlenmektedir. Kanama veya erken tıkanma gibi sorunlar bu dönemde gözlenmezse, taburcu edilmektedir. Kanama riskini azaltmak için hastaların ameliyattan sonra 8-12 saat boyunca ellerini kullanmaması önemlidir. Ertesi gün, hastalara fistülü iyileştiren egzersizler yapmaları önerilmektedir. Ayrıca 2-5 gün pansuman yapılmalıdır.