Amputasyon Süreci

Amputasyon, bir hastalık, kaza, yanma veya ezilme nedeniyle vücuttan bir uzvunun kısmen veya tamamen cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Kısaca ampüyasyon kolun yada bacağın bir bölümünün kesilmesidir. Bunun nedeni, kişinin sağlığını korumaktır ve vücuttan ayrılması gereken kısım zaten artık vücutta değildir. Örneğin şeker hastalığına bağlı enfeksiyon ve yaralar en yagın ampütasyon nedenini oluşturur. Vücutta amputasyondan kalankısma güdük denir ve protez olarak adlandırılan mekanik parçalar bu güdükle birleştirilir ve işlevsel hale gelir.

[quick-content]

Kol ve el amputasyonu ile omuzdan kola farklı seviyelerde amputasyon gereklidir ve eklem kaybı, fonksiyonel kaybın ciddiyetini gösterir. Hakim el olarak adlandırılan en aktif elin, örneğin solaklarda sol el yada sağlaklarda sağ elin kaybının kişiyi daha savunmasız hale getireceği unutulmamalıdır. Doktor, mümkün olduğu kadar uzun süre ve korunmuş bir eklem seviyesi ile amputasyonu tercih eder. Bazen büyük organ kaybı olur. Özellikle diyabet ve vasküler hastalıkları olan hastalarda, dokuların beslenmesi çok zayıf olduğu için yanlış ve erken yapılan ampütasyonların, daha fazla amputasyona neden olacağını bilmek önemlidir.

Amputasyon Hakkındaki Karar Nedir?

Cerrah için amputasyon her zaman olumlu bir sonuç demek değildir, hatta çoğu zaman en son seçenek olarak düşünülür. Amputasyon hakkında bir karar verildiğinde, birçok doku durumu, uzuvlar, hastalıklar ve hastalar birlikte değerlendirilir. Cerrah önce hastanın hayatını düşünmelidir. Hayatı tehdit edici bir uzvu kesmek önceliklidir. Bununla birlikte, uzuv kesildikten sonrasıda değerlendirilir. Bu durumda, uzuvdan beklenen fonksiyonun, eskisi kadar mükemmel olmasa da ampütasyondan sonra gerçekleştirilip gerçekleştirilmeyeceği son derece önemlidir. Örneğin, parmakların amputasyonu önemli olduğunda, yürüyüş fonksiyonuna katkılarını hesaba katmak gerekir Bu sıralamadaki en önemli parmak başparmaktır Sonra küçük parmak ve diğerleri gelir. Başparmak korunabiliyorsa, diğer parmakların kesilmesi yürümeyi çok fazla etkilemez.

Hastanın topuk seviyesini aşan amputasyonlara büyük amputasyonlar denir. Özel durumlarda, diz ekleminden geçen amputasyonlar sayılmazsa, bunların en önemlileri diz veya dizüstünden yapılan amputasyonlardır. Diz ekleminin amputasyonu daha sonra protez kullanımı hesaba katılarak bacağın üst üçte birine uygulanır. Yumuşak dokunun kemiği örtmesi için, kemik yumuşak dokudan daha yüksek bir seviyede kesilir ve yumuşak doku onu kaplar. Enfeksiyon gangren kemiğini kaplayan yumuşak dokulara ulaşırsa, diz yerine dizüstü kısım için amputasyon seçeneği düşünülür.

Amputasyon Kararını Kim Verir?

Hangi seviyede olursa olsun, çok küçük bir uzuv amputasyonu biletek başına bir doktor tarafından karar verilemez. Amputasyona ilişkin karar, hasta bilinçsiz olduğunda, akrabaları yakında olmadığı ve hastanın yaşamı açıkça tehlikede olduğu durumlar haricinde, hasta tarafından verilir. Bu durumda doktor, amputasyon kararında, diğer tedavi seçeneklerini, amputasyonun avantaj ve dezavantajları vb. durumlarından bağımsız olarak hastanın sağlığını, risklerini ve olası fonksiyon kaybını dikkate alır. Hastanın kendisi karar almakta yeterli değilse,, doctor durumu hastanın akrabalarına açıklar. Hasta ve yakınlarına düşünmek ve bir karar vermek için yeterli zaman verilir ve hastanın amputasyon için onay alınır. Bu sürece ”bilgilendirilmiş onam” denir. Bilgilendirilmemiş rızası olmadan amputasyon süreci etik veya yasal açıdan mümkün değildir.

Amputasyon, en son seçenek olarak kabul edilen istenmeyen bir sonuçtur. Hastalar ve akrabaları amputasyonun ne olduğunu bilmeli ve buna göre kararlar vermelidir. Bununla birlikte, bazen hastanın yaşamını korumak, bazen hastalığın ilerlemesini önlemek, bazen uzuv fonksiyonunu eski haline getirmek ve bazen hastayı ilave zarar verdiği düşünülen gereksiz ve uzun prosedürlerden kurtarmak için değerli bir tedavi seçeneğidir. Ancak, nihai karar her zaman hastaya bırakılmıştır.

Amputasyon Hangi Durumlarda Gereklidir?

• Ateroskleroz veya diyabetes mellitus, bacağın kan akışını engelleyen bir damar hastalığına yol açarsa, amputasyon gereklidir.

• Bu hastalıklar nedeniyle yeterli kan akışı sağlanamıyorsa, kangrenin (doku ölümü) gelişmesini önlemek için amputasyon yapılır.

• Hızla ilerleyen ve ilaçlarla kontrol altına alınamayan bir enfeksiyondan hastayı kurtarmak için bazen bacağı yada kolu kesmek gerekebilir.

• Amputasyon ayrıca bir tür cilt kanseri olan kemik kanseri veya malign melanomun yayılmasını önlemek için de yapılabilir.

• Uzuv bir kazada tamir edilemez bir şekilde hasar görürse, amputasyon yapmaya karar verilebilir.

• Hastanın yarası cerrahi müdahaleler nedeniyle kapanırsa ve tedavi zamanında yapılmazsa amputasyon kaçınılmaz olabilir.

• Sigara nedeniyle hemen tedavi edilmeyen vasküler oklüzyona bağlı hastalığı nedeniyle amputasyon gerekebilir.

• Kaza sonucu açık yara durumunda, bir enfeksiyon oluşur ve zamanında teşhis ve tedavi edilmemişse amputasyon yapılabilir.