Bacakların Damar Hastalıkları
Damar hastalıkları, bacakların atardamarlarının daralması ve tıkanması olarak görülebilmektedir ve ateroskleroz en yaygın nedendir. Hastadan yürüme mesafesi 50 metrenin altına düşerse, periferik arterlerin ciddi aterosklerozu meydana gelmiş demektir ve bu nedenle periferik şantlama yada baypas (bypass) adı verilen cerrahi bir ameliyat önerilmelidir.
Bu problem sıklıkla yürüme, merdiven çıkma ve koşma sırasında baldır kası veuyluk kaslarında kramplara benzer ağrılar şeklinde ortaya çıkmaktadır. Yürüyüş durdurulduktan birkaç dakika sonra ağrı geçer. Aynı mesafe yürüyüşle tekrar ortaya çıkar. Zamanla yürüme mesafesi azalmaya başlamakta ve bir süre sonra ağrı şiddetini arttırmaktadır. Bir sonraki aşama ayak parmaklarında ve kangren ve iyileşmeyen yaralar olacaktır. Bu durum tedavi edilmezse, ilgili ayağın veya bacağın farklı seviyelerde kesilmesine yol açacaktır.
Hastanın yaşadığı şikayetler önce ayrıntılı olarak değerlendirilmelidir. Bacaktaki arterlerin nabızları incelenmelidir. Gerekirse, görüntüleme yöntemleri kullanılmalıdır. Renkli Doppler ultrason, MRI, BT anjiyografi veya konvansiyonel geleneksel anjiyografi en yaygın görüntüleme teknikleridir.
Anjiyografi vasküler hastalıkların tanısında hala yaygın olarak kullanılmasına rağmen, modern MR ve bilgisayarlı tomografi (BT) cihazları nitelikli sonuçlar vermektedir. Söz konusu tanı yöntemlerinde, hastanın 15-20 dakikalık kısa bir süre için bir MR veya BT cihazına girmesi yeterli olmaktadır. Konvansiyonel anjiyografide olduğu gibi, iğneyi kasık içine sokmaya gerek yoktur, görüntüleme ilacı kolun damarından verilmekte ve ilaç vücuda yayılmaktadır.
Hastaların bazıları ilaç tedavisi altına alınabilir.Bu hasta grubunda risk faktörleri ortadan kaldırılmalıdır. Bacakların arterlerinin darlığı veya kısa bölgedeki tıkanma endovasküler yöntemlerle tedavi edilebilir (balon veya vene yönlendirilen stentler). Bu yöntemde, damar içine kasık içinden bir iğne sokulmaktadır. Genel anestezi gerekli değildir, sadece iğnenin girdiği alan lokal anestezi ile uyuşturulmaktadır. Darlık veya tıkanıklığın yerini ve uzunluğunu belirlemek için anjiyografi yapılmaktadır. İlgili hastalarda, stenoz veya tıkanma daha sonra özel balonlar veya stentler (metal borular) kullanılarak açılmaktadır.
Bu yöntem, atardamarları, iç organların (böbreklerin ve karın boşluğundaki organların beslenmesi) ve karotid atardamarlarının (karotid atardamarların) yanı sıra bacak atardamarlarının tıkanıklıklarını tedavi etmek için kullanılabilmektedir.
Ayak damarının hastalığı daha uzun bir bölüm ile ilişkiliyse veya endovasküler yöntemlerle açılamayan engeller varsa, baypas ameliyatları yapılması (köprü yapmak) gerekmektedir. Bu operasyonlar spinal veya epidural anestezi ile yapılabilmektedir (bel altı uyuşma). Böylece ciddi kalp ve akciğer hastalıkları olan hastalar genel anestezi riski olmadan ameliyat edilebilmektedir. Bu ameliyatlarda, yapay damar veya hastanın kendi damarı bypass ameliyatı için kullanılmaktadır. Amaç, tıkanıklığın altındaki dokulara yeterli kan akışını sağlamak için yeni bir kan akışı yolu oluşturmaktır. Bu ameliyatlardan sonra hasta 2-4 gün hastanede yatırılmalıdır. Hasta taburcu olduktan 10-15 gün sonra işe dönebilmektedir.
Endovasküler işlemler veya açık cerrahi tedavi geçirmiş olan tüm hastalar periyodik kontrol testlerine tabi tutulmalıdır. Ateroskleroz dışında damarları tıkayan başlıca nedenler arasında, kalp ritmi bozuklukları ve kapak hastalıkları nedeniyle bacaklara pıhtı atması yer alır.. Pıhtı kalpten çıktıktan sonra tüm damar ağını tutabilmektedir. Hasta şikayetleri etkilenen bölgeye göre değişmektedir. Bunlardan en zor ve en şiddetli olanı beyin damarlarına pıhtı atmasıdır.. Bu hastalarda ani bir inme gelişir. . İç organları besleyen damarların embolisi karın ağrısına neden olabilir. Barsakları besleyen damarlarda pıhtı olan hastalarda hayatı tehdit eden durumlar yaşanabilmektedir.
