El Parmaklarının Damar Hastalıkları: Raynaud Hastalığı / Fenomeni
Peki bu Raynaud hastalığı nedir? Bu hastalık, el parmaklarında ve ayak parmaklarında, burun ucunda, vücudun dudaklarında soğuk ve stres ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hastalıkta parmağın atardamarlarında ve cildin küçük atardamarlarında geçici bir spazm meydana gelmekte ve bu nedenle ilk olarak beyazlatma, solgunluk ve bazen morarma ve kızarıklık görülmektedir. Parmağın atardamarlarında bir spazm olduğunda, kan parmaklara bir süre akmaz ve ağartma ve uyuşukluk genellikle bir veya iki parmakta oluşmaktadır. İkinci aşamada, morarma kan dolaşımının yeterince olmamasından kaynaklanmaktadır. Üçüncü aşamada, spazm geçip, kan akışı tekrar başladığında parmaklarda reaktif hiperemi yani kızarıklık oluşmaktadır. Tüm hastalar bu üç aşamaya sahip olamazlar. İlk tanı koyduğunda, soğuk ile temas eden bazı parmakların renginde ve beyazlığında solgunluk vardır. Bu renk değişiminin sınırları açıkça görülebilmektedir. Toplamda, bu bölüm 15-20 dakika içinde gerçekleşmektedir. Nöbetlerin sıklığı, şiddeti ve süresi hastadan hastaya değişmektedir. Bazı hastalar gün boyunca tekrarlayan nöbetler yaşarken, diğerleri kış boyunca sadece 2-3 nöbet geçirmektedir. Genellikle bu nöbetler soğuk, stress, endişe ve sigara ile gelir.
Raynaud hastalığının genellikle üç aşaması bulunmaktadır. Başlangıçta, kan akışı azaldığında parmakların rengi solmaktadır. Bir süre sonra, parmaklar mora dönmektedir. Bu aşamada, parmaklar soğuk ve uyuşuktur. Ardından, kan akışı geri geldiğinde, parmaklar kırmızı ve ağrılı hale gelmektedir. Bu nöbetler bazen bir dakika, bazen de saatlerce sürmektedir. Daha sonraki aşamalarda, özellikle Raynaud hastalığı, parmak yaraları ve kangrenden dolayı hastalığı gelişebilmektedir.
Raynaud hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir. Soğuk ve stres kapları genellikle her birinde görülmektedir. Ancak, spazm Raynaud hastalığı olan hastalarda daha derin ve daha uzun olabilmektedir. Bununla birlikte, Raynaud hastalığa bağlı olayı esas olarak küçük veya büyük damarların bir hastalığı olabilmektedir. Özellikle allta yatan bir romatolojik hastalığın belirtilerinden birisi Raynaud atakları olabilir.
Tanı, parmaklarda solukluk, morarma ve parmakların kızarması gibi renk değişiklikleri olan hastalarda kolayca konulabilmektedir. Ancak, Raynaud hastalığını, diğer benzer hastalıklarla ilgili formlardan ayırt etmek zordur. Bunu yapmak için, bazı kan testleri, parmaklarda kan basıncının ölçülmesi ve soğuk halde kan akışının ölçülmesi gerekmektedir.
Tarım, inşaat, ormancılık, dökümhane, mobilya ve kereste, demir ve çelik, metalurji, madencilik, gemi yapımı, tekstil gibi birçok sektörde titreşimli el aletleri (kaya delicileri, elektrikli testereler, el değirmenleri, pnömatik delici aletler vb.), kullanılmaktadır. Bu nedenle, Raynaud titreşimi ve doğal oluşumu ile bağlantılı sağlık tehlikeleri bu sektörde ve işyerinde daha yaygındır.
Raynaud hastalığı tedavi edilmezse veya bu hastalığa neden olan koşullar ortadan kalkmazsa, yavaş yavaş şikayetler artmakta, beyaz parmağın saldırıları parmaklardaki kan akışına kalıcı hasar vererek daha sık ve daha ciddi şekilde ortaya çıkmaktadır. Bu durumda, kafa derisi düz, parlak ve sıkı hale gelmektedir.
Soğuktan ve sigara içmekten kaçınmak gerekir. Hastaların büyük bölümü bu önlemleri aldıkları taktirde şikayetleri control altına alabilirler.
Parmaklarda karıncalanma veya uyuşukluk belirtileri hissediliyorsa mutlaka ertelemeden doktora başvurulmalıdır.
