Flebit (Yüzeyel damarlarda pıhtı=tromboflebit)

Vücutta yüzeysel damarlarda yada varislerde pıhtı olmasıdır. Derin toplardamarlarda olan pıhtı ise derin ven trombozu olarak isimlendirilir. Flebit en sık bacaklardaki varisli damarlarda ve tahriş edici ilaç enjeksiyonu sonrası koldaki yüzeyel damarlarda oluşur.

Gelişebileceği riskli durumlar

Şu durumlarda flebit riski artar

• Hastalık yada ameliyat nedeni ile hastaneye yatmak
• Pıhtı oluşumuna yatkınlık
• Uzun süre oturmak
• Varislerin olması
• Varisli hastalarda gebelik, lohusalık, uzun süreli hareketsizlik, hormon kullanımı
• Damar içi ilaç enjeksiyonu
• Kanserli hastalarda tekrarlayan (gezici) flebit oluşabilir.

Belirtileri

• Deri altında Flebit olan damarda şişme
• Yürürken yada istirahatte flebit olan damarda ağrı
• Flebit olan damar üzerinde deride kızarıklık,
• Flebit olan damar üzerine basınca hassasiyet
• Flebit olan damarın deri altında sert bir şekilde hissedilmesi

Tanı

Sorun genelde görünümü ve muayene bulguları ile teşhis edilebilir. Eğer tanıda şüphe varsa Doppler ultrasonografi ile içinde pıhtı olan yüzeyel damarla belirlenebilir. Flebit olan damardaki pıhtının diğer damarlara yada derin damarlara ilerleyip ilerlemediğini anlamak için doppler ultrasonografi yapılabilir.

Bazen flebit bir kan hastalığının belirtisi olarak gelişmiş olabilir. Böyle durumlarda kan tahlilleri gerekebilir. Ülkemizde sık rastlanan Behçet hastalığı flebitlerle seyreder. Ağızda ve genital bölgede tekrar eden yaralar, gözle ilgili şikayetleri olan hastalarda flebit geliştiğinde Behçet hastalığı araştırılmalıdır.

Tedavi

Genelde ağrı kesiciler ve varis çorabı kullanımı ile flebit tedavi edilir...

• Ağrı kesici ilaçlar
• Sıcak uygulama: Flebitlli bölgeye sıcak su ile ıslatılmış havlular erken dönemde uygulanır
• Antibiyotikler (enfeksiyon varsa)
• Kan inceltici (antikoagulan) ilaçlar: Deri altına enjeksiyon şeklinde uygulanan heparin türevleri 1 ay süre ile uygulandığında hasta rahatlar ve pıhtının daha fazla ilerlemesi engellenebilir.
• Nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar ((Ibuprofen gibi ağrı ve yangıyı azaltıcı ilaçlar)
• Jeller
• Pıhtı eritici ilaçlar
• Varis çorabı kullanımı

Ameliyat

Eğer varis zemininde flebit oluşmuş ise hastanın bir an önce rahatlaması için flebitli damarların ve varise neden olan damarın ilk birkaç gün içerisinde çıkartılması yani varis ameliyatı yapılabilir.

Öte yandan şikayetleri çok fazla olan hastada erken dönemde lokal anestezi ile pıhtılaşmış damar üzerinden iğne ucu ile yapılan küçük bir kesiden pıhtının boşaltılması hastalara büyük bir rahatlık sağlar.

Tedaviye cevap

Flebit genellikle yapılan tedavilere cevap verir. Hastanın şikayetlerinde tedavi ile büyük rahatlama elde edilse bile şikayetlerin tam olarak geçmesi aylar sürer. Varis zemininde flebit gelişmiş ve erkenden ameliyat yapılamamış ise, flebitin tekrarını engellemek için hastanın 6-12 ay içerisinde varisten ameliyat olması gereklidir.

Neden olabileceği durumlar

Flebit nadiren yan etkiler yada fazladan sorunlar oluşturur. Eğer varisli bir damardaki pıhtı varise neden olan safen toplardamarına ilerlerse hastanın şikayetleri artar ve pıhtı derin toplarlamarlara ilerlediğinde ise derin ven trombozu oluşur. Bu sayılan durumların hepsinde akciğer pıhtı atma riski vardır.

Engellenmesi

Özellikle varisli hastalarda varisin tedavi edilmemesi flebit riski taşır. Öte yandan da bacaklarında varisleri olan hastanın çorap kullanmaması, pıhtı riskinin yüksek olduğu durumlara maruz kalması (uzun yolculuk, hareketsizlik gibi durumlarda) flebit gelişebilir. Böyle durumlarda örneğin varisli hastaların uzun yolculuklarda ve hastane yatışlarında varis çorabı yada kanı inceltici ilaç kullanması flebiti engelleyebilir. Damardan ilaç verilen yada serum takılan hastalarda pıhtı gelişiminin engellenmesi için damarları tahriş eden ilaçların seyreltilerek ve yavaş verilmesi, sık sık serum setlerinin ve kullanılan damarın değiştirilmesi flebit riskini azaltabilir.