Varis, yeni yaşam koşulları doğrultusunda çağımızın en yaygın görülen sorunlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle yetişkin nüfusun %15-20’sini etkilemekte olan varis, uzun süre ayakta kalan veya oturarak çalışanlar açısından risk faktörü oluşturmaktadır.

Kadınlarda varis problemi, erkeklere oranla yaklaşık 4 kat daha fazla ortaya çıkmakta ve en sık gözlemlenen damar hastalıklarından birini oluşturmaktadır.

Varis Nedir?

Toplardamarda bulunan ve kanın kalbe geri kaçmasını engelleyen kapakçıkların bozulması sonucu, kapakçıklardan kaçan kan göllenmekte ve damarlarda basınç oluşturmaktadır. Toplardamarların fonksiyonlarını sağlıklı şekilde gerçekleştirememesi sonucu damarlarda oluşan kıvrımlaşma ve genişleme durumu varis adını almaktadır.

Toplardamar kapakçıklarında yetmezlik yaşanmasının sonucu olarak karşımıza çıkan varis, kanın sürekli geri kaçmasıyla basıncın artmasını ve damarlarda şişliği beraberinde getirmektedir. Zamanla damardaki basıncın etkisiyle genişleme artmakta ve kıvrımlar ortaya çıkmaktadır. Varisler, genellikle yüzeye yakın, mavi renklerde, genişlemiş ve kıvrımlaşmış şekilde gözlemlenmektedir.

Kadınlarda Varis Probleminin Sık Görülmesinin Sebepleri Nelerdir?

Varis oluşumunun en önemli sebeplerinden biri olarak karşımıza genetik yada kalıtsal faktörler çıkmaktadır. Varis problemi ortaya çıkan durumların %50’den fazlasını, genetik faktörler oluşturmaktadır.

Toplardamar kapakçıklarında meydana gelen fonksiyon bozuklukları sebebiyle ortaya çıkan, damar genişleme, uzama ya da kıvrımlaşması durumu özellikle kadınlarda erkeklere oranla çok daha sıklıkla gözlemlenmektedir.

Kadınlarda varis problemi, erkeklere oranla 2 ila 4 kat daha fazla gözlemlenmektedir. Varis oluşumunun sebepleri kesin olarak bilinmemekte ancak, kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmesi dolayısıyla hormonal sebeplerin önemli etkiler oluşturduğu düşünülmektedir.

Kadınlık Hormonlarının Varis Oluşumuna Etkileri

Varis oluşumuna sebep olan durumları; doğum kontrol hapları, gebelik, kabızlık, obezite, duruş bozuklukları ve hormon tedavileri şeklinde sıralayabilmekteyiz.

• Gebelik, kadın vücudundaki yumurtalıklar tarafından üretilen yumurtaların erkek spermi tarafından döllenmesidir. Yumurtanın döllenmesi ve gebeliğin gerçekleşmesinin ardından, vücut belli başlı hormonlar salgılayarak yumurtlamayı baskılamaktadır. Gebelik hormonlarının etkisiyle, yumurtalıklar tarafından gerçekleştirilen yumurta üretimi baskılanarak engellenmektedir. Progesteron ve östrojen hormonlarının vücutta oluşturduğu etkiler, gebelik döneminde daha sık karşımıza çıkmakta olan varis problemine etki oluşturmaktadır. Doğum kontrol hapları; normal koşullarda gebelik durumuyla birlikte vücut tarafından üretilen hormonlara benzer etkiler oluşturmaktadır. Temelde gebeliğin önlenmesi amacıyla kullanılan doğum kontrol hapları, progesteron ve östrojen içeriğiyle yumurtlama üzerinde baskılama meydana getirmektedir.
• Doğum kontrol hapları, gebelik döneminde vücudun yumurtlamayı önlemek amacıyla gerçekleştirdiği işlemin, dışardan oluşturulan etkilerle sağlanmasıdır. Yani aslında, vücudun normalde salgıladığı hormonların dışarıdan yöntemlerle vücutta etkiler oluşturmasıdır. Doğum kontrol hapının kullanıldığı durumlar, varis oluşumuna sebep olan durumlar arasında yer almaktadır. Bu bakımdan, doğum kontrol hapı kullanımı ile vücutta oluşturulan hormonal değişim, varis oluşumuna etki etmektedir.
• Hormon tedavisi, doğum kontrol hapı kullanımı ve gebelik, kadınlık hormonlarında değişim yaşanan durumlar olmaları bakımından ortaklaşmakta, aynı zamanda varis oluşumunun sıklıkla gözlemlendiği dönemlere işaret etmektedir. Bu bakımdan, varis oluşumu ile kadınlık hormonları arasında önemli etkiler olduğunu öne sürebilmekteyiz.

Kadınlarda Varis Oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler Nelerdir?

Kadınlarda varis oluşumunda pek çok faktör aynı anda etkiler oluşturabilmektedir. Yapılan epidemiyolojik çalışmalar sonucunda, kalıtımsal faktörler, yaşam tarzı, venöz yetmezlik ve sigara kullanımı gibi unsurların, varis oluşma riskini önemli oranda arttırdığı tespit edilmiştir.

Kadınlarda varis oluşumunu tetikleyen belli başlı unsurlara, genetik faktörler, yaşam tarzı ve yaş gibi faktörlerin de etki oluşturmasıyla, risk oranı artış göstermektedir. Ailesinde varis olan kişilerde varis meydana gelme riski 4,4 kat artış göstermekte, bu bağlamda kadınlarda varis riski yukarıda belirttiğimiz belli başlı unsurların etkisiyle daha fazla artmaktadır.

Kadınlarda varis oluşumunu kolaylaştıran faktörleri ise şu şekilde sıralayabilmekteyiz;

• Gebelik
• Obezite ya da şişmanlık
• İleri yaş
• Uzun süre ayakta durulması
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Uzun süre oturularak çalışılan işler
• Doğum kontrol hapları ve menopoz döneminde uygulanan hormon tedavileri sırasında kullanılan ilaçlar