Şahdamarında darlık oluşturan hastalığın kazınarak çıkartılması ameliyatıdır.

İnme yada inmenin ön belirtileri olan ve şahdamarında %70-99 darlığı olan hastalar,

Hiçbir şikayeti olmayan ama şahdamarında %80-99 darlığı olan hastalar.

Günümüzde inmeyi engellediği ispatlanmış en güvenilir yöntem karotis endarterektomi ameliyatıdır.

Şahdamarında %70-99 darlığı ve inme yada inmenin ön belirtileri olan binlerce hastayı içeren klinik çalışmalarda karotis endarterektomi ameliyatı ilaç tedavisine göre iki yıl için inme riskini %80 azalttığı gösterilmiştir. Diğer bir ifade ile ameliyat ile inme riski dörtte birden onda bire düşürülebilmektedir.

Şikayeti olan hastalarda ameliyatın bu başarısı şikayeti olmayan hastalarda da gösterilmiştir. Hiçbir şikayeti olmayan ama şahdamarında darlığı olduğu tesadüfen saptanan hastalarda inme riski ile karşı karşıyadır. Ameliyat ilaç tedavisine göre beş yıl için inme riskini onda birden yirmide bire düşürmektedir.

(North American Symptomatic Carotid Endarterectomy Trial (NASCET) ve Asymptomatic Carotid Atherosclerosis Study (ACAS) çalışmakarının sonuçlarına göre)

Ameliyat lokal anestezi yani boyuna iğne yaparak veya genel anestezi yani narkoz ile uyutularak yapılabilir. Boyuna uzunlamasına 10-12 cm uzunluğunda bir kesi yapılır ve karotis damarları bulunur. Şahdamarı yukardan ve aşağıdan geçici olarak özel penslerler sıkıştırılarak kapatılır. Damar uzunlamasına açılır ve darlığa neden olan plak damarın iç katmanı ile beraber damar duvarından sıyrılarak çıkarılır. Bu arada eğer beyinin kansız kaldığı gibi bir belirti olursa şant adı verilen geçici bir boru damar içine yerleştirilerek beyine kan akımı devam ettirilir. İşlem bittiğinde damar bir damar parçası yama olarak kullanılarak kapatılır.Sonra damar üzerindeki pensler kaldırırılarak kan akımı tekrar sağlanır. Ortalama bir ameliyat yaklaşık 1-1.5 saat, şahdamarın kapalı kaldığı süre ise 20-30 dk kadar sürer.

Karotis endarterektomisi inme ve felç riskini azaltmakta etkinliği ispat edilmiş tedavi yöntemi olmasına rağmen, ameliyat sırasında felç geçirme olasılığı vardır. Bu risk yaklaşık %1-3 oranındadır. Bir diğer sorun ise boyun bölgesinde yapılan ameliyat nedeni ile boyundaki sinirlerin zarar görmesi ve bunun sonucunda ses kısıklığı, yutma güçlüğü veya dil hareketlerinde kısıtlılık oluşabilir. Bunların çoğu geçicidir. Riskler ameliyatı yapan doktorun deneyimi ile ters orantılıdır.

Ameliyat riskini artıran başlıca durumlar: