Popliteal Arter Tuzak/Kapan Sendromu
Popliteal arter tuzak sendromu (PATS = Popliteal atardamar kapanı) bazı genç sporcuların bacakları etkileyen nadir bir damar hastalığıdır.
Diz arkasında yer alan kas ve tendonlar bu bölgeden geçen ana atardamar olan olan popliteal arteri sıkıştırırlar. Özellikle baldır kasının iç başı yada fazladan oluşan bir kas atardamarı sıkıştırır. Sıkışma alt bacak kan akışını kısıtlar ve artere zarar verebilir. Bazen sıkışma sonucu damar tıkanabilir ve daha aşağıdaki atardamarlara pıhtı atabilir.
Popliteal atardamar kapanı olan hastalar alt bacak arkasındaki kaslar (gastroknemius ve popliteus kas) ve popliteal arterde bir gelişimsel anormallik ile doğmuş olabilirler. Öte yandan egzersiz ile gelişmiş kasların popliteal atardamara baskı yapması sonucunda da bu sorun gelişebilir.
Popliteal arter tuzak sendromu en sık 30 yaş altında erkek sporcular özellikle futbolcular ve koşucularda oluşur. Ancak, durum da genç kadın sporculara etkileyebilir. Popliteal arter yanındaki kaslar geliştikçe sıkıştırma riski daha da artar. Bu durum, bir "aşırı kullanım" hasarı şeklinde de ifade edilebilir.
İnsanların % 3'den azı, Popliteal arter tuzak sendromuna yol açabilir bir sorun ile doğsalar bile bu durum çoğu kez hiç bir şikayet oluşturmayabilir.
Popliteal atardamar kapanı olan hastalar ağrı, uyuşma ve yorgunluk ya da egzersiz yaparken baldırda kramptan yakınırlar. Hastalar baldır kaslarını yürürken yada koşarken çalıştırdıkları ve bu durumda atardamarda sıkışmaya neden olduğu için dokular hareket sırasında kansız kalırlar. Tipik olarak dinlenince bir kaç dakikada şikayetler geçer.
Çoğu hastada ağrı hep aynı yerde ve aynı bacakta olur. Ağrı atardamar hastalıklarında görülen kladikasyo (yürümekle gelen) ağrısı Bazen şişmede olabilir. Popliteal atardamar kapanı şikayetleri bu bölgenin bir başka hastalığı olan popliteal atardamarın kistik hastalığı ile benzerlik gösterebilir.
Bazı hastalarda sıkışma daha ileri bir aşama olan damar tıkanıklığı ile sonuçlandığında ayakta ve parmaklarda istirahatte bile oluşan ağrı ve ciddi yürüme güçlüğü olabilir.
Bir damar hastalıkları uzmanı bu sorunu teşhis edebilir. Genç yaştaki hastanın şikayetlerini dinleyen doktor hastayı muayene eder. İstirahat halinde genelde ayak bileği çevresindeki nabızlar normaldir. Ama egzersi yapıldığında yada ayak bilekten yukarı yada aşağı büküldüğünde diz hizasında damar sıkışacağı için nabızlar alınmaz.
Bu muayenenin yanı sıra ayak ve bacağın kan akımını ölçen yada damarları gösteren incelemeler teşhis konulmasına yardımcı olur. Bunlardan önemlileri egzersiz öncesi ve sonrası yapılacak olan Doppler ile ayak bileği kol basınç indeksi ölçümü, renkli Doppler ultrason (dupleks), damarı gösteren Bilgisayarlı tomografik anjio, damarı ve sıkıştıran kas ve bağları gösteren Manyetik rezonans anjiodur.
Popliteal atardamarın tıkanmadığı ama sıkışmanın olduğu durumlarda kas ve bağların kesilmesi işlemi olan ameliyat genelde en yaygın uygulanan tedavidir. Bu şekilde damar üzerindeki baskı kalkar ve dolaşım normale döner.
Popliteal arterin tıkanmış olduğu daha ileri durumlarda kas ve bağların gevşetilmesinin yanısıra kan akımını düzeltmek için bacak damar bypass ameliyatı gerekebilir.
Ameliyat sonrası hastane yatışı bir kaç gündür. Taburcu olduktan sonra fizyoterapi bacakların güçlenmesine ve iyileşmenin hızlanmasına yardımcı olur. İyileşme bir kaç haftada tamamlandığında hastalar normal yaşamlarına dönebilirler.
