SEPS ameliyatı nedir?
SEPS “fasiya altı perforan damarların bağlanması ameliyatının” İngilizceki karşılığının başharflerinden oluşmaktadır. SEPS ameliyatı venöz yetmezlik olan hastalarda gelişen venöz ülser (yara) tedavisi için yetmezlikli perforan damarların ortadan kaldırılması amacı ile geliştirilmiş olan bir endoskopik borularla yapılan ameliyattır.
Amaç venöz ülserin iyileşmesini sağlamak ve tekrar oluşumunu engellemektir. Venöz yetmezlikte gerek ana toplardamarların tıkanıklığı gerekse toplardamarlardaki kapak yetmezlikleri sonucunda özellikle ayak bileği çevresinde olan ve deri-derialtının kanını derindeki toplardamarlara iletmekle görevli perforan damarlarda basınç çok yüksek değerlere ulaşır. Bu durumda perforan damarlar ters yönde de kan akımı olmasına izin verirler. Normalde ayaktaki kanı kalbe fırlatabilecek basınç üreten baldır kas pompası bu durumda kanın bir bölümünü perforan damarlar aracılığı ile bu yüksek basınçlara dayanacak şekilde yapılmamış olan deri-deri altındaki yüzeyel damarlara iletmeye başlar. Bu şekilde her adımda kan bir çekiç gibi deri ve derialtı dokusuna vurarak dokuların zarar görmesine ve yıllar içinde de venöz ülser dediğimiz yaraların açılmasına neden olur. SEPS bu ters yönde çalışmaya başlamış olan perforan damarlarını kapatan bir ameliyattır.
Genelde SEPS güvenli bir girişim olup, hastalar tarafından kolaylıkla kaldırılabilir. Ancak her cerrahi işlem gibi SEPS te başta anestezi, riskleri olmak üzere çeşitli riskler taşır. Olası riskler: kanama, enfeksiyon, toplardamarlarda pıhtı, sinirlerde yaralanma ve başarılı bir SEPS işlemine karşın venöz ülserin ve şikayetlerin geri dönmesidir. Bu işlem yapılırken gerekli önlemler alındığında riskler daha da azaltılabilir.
Ameliyat öncesinde güvenli bir ameliyat ve anestezi için bazı tahliller yapılır. Yetmezlikli perforan damarların yerleri Doppler ultrason ile belirlenir ve işaretlenir. Toplardamarlarda tıkanıklık olup olmadığı belirlenir.
SEPS ameliyathanede genel anestezi altında yapılan bir işlemdir. Bacakta dizlatında küçük kesiler yapıldıktan sonra bir kateter aracılığı ile özel bir balon adelelerin üzerine doğru ilerletilerek, şişirilir. Bu adelelerin üzerinde fasiya adı verilen kılıfı, adelelerden iyice ayırır. Bir başka delikten ince bir boru ve içindende özel bir kamera ilerletilerek, adele içinden kas kılıfına doğru uzanan perforan damarlar belirlenir. Daha sonra özel bir alet yardımı ile tel zımba benzeri metal mandallar perforan damarlara konularak damarlar kapatılır ve kesilir. Sonra bütün aletler çıkartılarak işlemler sonlandırılır.
Ameliyat 1-2 saat sürebilen bir işlemdir. Hastalar aynı gün taburcu olabilirler. Hastanın iyileşmesi 1-2 hafta, venöz ülserin iyileşmesi ise daha uzun sürecektir.
Hastaların işlemden sonra birkaç gün bacaklar yukarıda kalacak şekilde dinlenmeleri istenir. Bu arada bacaklarda venöz ülser için pansuman, elastik sargı veya varis çorabı kullanılmaya devam edilir.
Ameliyat büyük bir kesi yapmadan en fazla 1 cm uzunluğundaki birkaç kesiden yapılan bir işlem olmasından ötürü yara sorunları açık ameliyatlara göre daha azdır. Hasta kendini birkaç hafta halsiz hissedebilir. Kesi yerlerinde ağrı ve hassasiyet bazen belirli bir bölgede uyuşukluk olabilir.
SEPS ana toplardamarlardaki basınç artışını tedavi etmeyip, bunun deriye yansıma yollarını ortadan kaldıran bu yolla derideki yüksek basıncı azaltan bir işlemdir. Genelde erken ve orta dönemde venöz ülser çoğu hastada iyileşir. SEPS sonrası ülser iyileşme oranı %80 nin üzerindedir. Ancak 5 yıl içinde her 5 hastadan birinde ülser tekrar oluşabilmektedir. Bununla beraber toplardamar tıkanıklığı olan bireylerde SEPS in faydaları geçici olup, SEPS sonrası ülser her iki hastadan birinde tekrar oluşur. Bu nedenle toplardamar tıkanıklığının önce stentle açılmış olması gerekir.
