Anjio (Anjiografi)
Anjiografi damarlar içine özel bir boya (kontrast madde) verildikten sonra röntgen çekilerek damarların görüntülenmesidir. Anjiografi kalp, böbrek, beyin, karın , kol ve bacaklardaki damarların darlık, tıkanıklık ve genişlemelerini değerlendirmek için kullanılır. Anjiografi genel bir terimdir ve damar filmi anlamına gelir. Özellikle atardamarların filminin çekilmesine arteriyografi denir. Eğer toplardamarlar için bu inceleme yapılırsa venografi denir.
Anjiografi çekebilmek için damarların içerisine ince bir borudan (kateter) opak madde adı verilen ve röntgen çekerken görülebilen bir boya enjekte edilir. Bu kateterin yerleştirilebilmesi için bir giriş noktası gereklidir. Bu giriş noktası genellikle kasık yada koldadır. Giriş yapıldıktan sonra kateter görünüsü akınacak olan damar içine ilerletilip, opak madde hızla verilir. Bu arada da röntgen çekilir. Boya damarların içini doldurduğu için damarlar görüntülenmiş olur.
Anjiografi çekildiğinde kemikler, barsak gazları ve diğer dokulara ait görüntüler anjiografik görüntüyü maskeleyebilir. Bu nedenle sadece opak maddenin verilerek görüntü elde edilme işlemi olan dijital substraction anjiografi (DSA) çok daha yaygın olarak kullanılmaktadır.
Anjiografi Şu Durumlarda Gerekebilir:
Bazen anjiografi esnasında tedavi yapılabilir. Örneğin damarların görüntülenmesi tamamlandıktan sonra belirlenen bir soruna balon anjioplasti yada stentleme veya trombolitik tedavi uygulanabilir.
Anjiografi çekilmeden önce kanın pıhtılaşma yeteneğini ve böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için kan tahlilleri yapılmalıdır. Tahlillerin sonucuna göre hastanın kullanmakta olduğu ve pıhtılaşmayı engelleyen ilaçlar kesilebilir. Bunun dışında incelemeden önce en az 6 saat aç kalınmış olmalıdır. Ancak böbreklerin durumuna göre incelemeden önce bol miktarda sıvı damar yoluyla verilebilir veya hastaların bazı ilaçları kullanmaları istenebilir. Anjiografiden sonra araç kullanılamayabilir.
Anjiografinin çekileceği odaya hasta alındıktan gerektiğinde kullanılmak üzere sonra kol damarlarından birine serum bağlanır. Gerekli hazırlığı takiben kasıktan yada koltuk altından kateter yerleştirilir. Bunun için giriş yapılacak olan bölgeye ince bir iğne ile lokal anestezi yapılarak uyuşturulur ve sonra atardamar içine bir iğne ve bununda üzerinden bir kısa kateter yerleştirilir. Bu kateterden boya vermekte kullanılacak olan kateter ilerletilir. Bu arada ara ara röntgen çekilerek kateterin yeri bir ekrandan izlenir. Kateterin uygun yere geldiğinden emin olunduğunda kateter içinden kontrast madde bir otomatik enjektör ile hızla verilir. Bu arada röntgen çekilip kaydedilir. Kontrast madde verilirken yanma şeklinde bir ağrı hissedilebilir. Çekim esnasında hastanın hareket etmemesi ve 5-10 sn nefesini tutması istenir. İnceleme bitirildiğinde kateterler çekilir ve giriş yerine 20-30 dk baskı uygulanır. Anjiografi işlemi genelde 20-60 dakika sürer. İncelemeden sonra hasta yaklaşık altı saat izlenir. Herhangi bir kanama belirtisi olmaz ise gönderilir.
Anjiografi riskli bir işlemdir. Anjiografi sırasında girişim yapılan damar ve içinde kateterlerin ilerletildiği damarlar yaralanabilir. Kanama, pıhtı atması ve damarlarda tıkanıklık oluşabilir. Öte yandan kullanılan kontrast maddeye ait allerjik reaksiyonlar anjiografi sırasında görülebilir.
Anjiografi sonrasında hastaların en az altı saat izlenemsi gereklidir. Girişim yapılan yerden kanama olabileceği için hastanın istirahat etmesi istenir. Öte yandan böbrek fonksiyonlarında bozulma olmasını engellemek için hastanın bol su veya sıvı tüketmesi tavsiye edilir. Hastaların evde her zamanki gibi yemeleri ama bir iki gün fazladan sıvı tüketmeleri gereklidir. En az 12-24 saat merdiven çıkmak, yürümek ve araç kullanmak gibi işler yapılmamalıdır.
Yan Etkiler Nelerdir?
Anjiografi bir dizi yan etkisi olabilen bir incelemedir. Bu nedenle de hiçbir zaman ilk aşamada istenen bir test değildir. Kateter giriş yerinde kanama, ağrı, şişlik, kol yada bacakta ağrı ve uyuşma yan etkilerden bazılarıdır. Genelde giriş yapılan bölgede morarma görülebilir ve kendiliğinden geriler. Ancak haftalardır geçmeyen şişlik, morarma ve ağrı giriş yerinde damar balonlaşması olduğunu düşündürür. Nadiren böbrek fonksiyonları bozulup, hastada böbrek yetmezliği gelişebilir. Çok nadiren allerjik reaksiyonlar görülebilir.
